Pećina u Srbiji ima preko 2.000 dok ih mi u proseku obiđemo po jednu. Izuzev strastvenih planinara ili ljubitelja prirode koji sami prave svoje rute za šetnju, retko ko zna kakvo je sve blago skriveno u stenama ili ispod zemlje.
Pećine su kod nas imale istorijske uloge, obiluju različitim nakitom, po neka skriva reku ili vodopad, a većina njiih nije do kraja istražena. Stoga možemo samo pretpostavljati šta sve čuvaju u svojim dvoranama.
8 najpoznatijih pećina Srbije
Više od 2.000 pećina širom cele Srbije skriva svoj nakit i istorijske priče iz pradavnih vremena. Iako nam je dostupno tek nekoliko koje kao tursiti možemo obići uz adekvatnu priču vodiča, jasno je da su ova skloništa praistorijskog čoveka, današnji veliki turistički potencijal.
Zašto onda dvorane naših pećina nisu pune impresioniranih domaćih i stranih turista koji fotografišu pećinski nakit i tvorevine koje mogu samo u ovim sefovima prirode naći ?
Jedan od razloga je nedovoljna istraženost, drugi je naravno nepristupačnost kao i loša infrastruktura pa je teško doći do samih pećina.
Neke nisu ni obezbeđene i samim tim su zatvorene za turiste. Naravno upitna je i promocija pečina kao prirodnog blaga. Dobro je ako domaći turisti znaju za bar dve ili tri naše pećine.
Kako bilo, pećine imaju jedinstvenu estetiku koju je priroda krojila vekovima, a naravno tu su i čarobne priče o skrivenom blagu i hajducima kojima su one bile sklonište.
Mi vam predstavljamo 8 srpskih pećina koje su otvorene za posetioce.
1. Pećina Risovača
Ko želi da se vrati u ambijent čovekovog života u vreme Ledenog doba treba da se zaputi ka Aranđelovcu, gde će ga kroz vreme vratiti Risovačka pećina.
Za razliku od svojih sestara koje se kriju u planinama, podnožjima planina, među šumama, Risovača se namestila na samom ulazu u Arenđolavac iz pravca Topole i jedina je takva pećina na Balkanu.
Međutim, njena posebnost se krije u tome što je udtvrđeno da su se naši preci skrivali upravo u njenim dvoranama još za vreme Ledenog doba. Replika porodice pračoveka koja redovno dočekuje znatiželjne turiste, približava nam doživljaj iz vremena kad su se lovci sa porodicama skrivali upravo u ovakvim pećinama.
Hodnicima ovog prirodnog podzemlja šetali su se i pećinski lav, bizon, medved, mamut, leopard čiji su fosilni ostaci pronađeni na samom lokalitetu.
Procenjuje su da su ove životinje tuda šetale tokom poslednjeg, 4.ledenog doba i da su ovi ostaci stari oko 100 hiljada godina. Pećina Risovača je dakle jedan od najneobičnijih muzeja koji stoji na ulazu u Aranđelovac i uvek spremna da dočeka nove turiste.
2. Rajkova pećina
Još jedan favorit među domaćim pećinama jeste svakako Rajkova pećina smeštena u blizini Majdanpeka. Pećina okićena prirodinim nakitom po narodnom verovanju skriva još neka blaga kao što je plen opljačkanih karavana koje je tu skrivao hajduk Rajko.
Kameni čekić koji se sad čuva u Muzeju u Majdanpeku, pronađen je u ulazu pećine a svedoči o tome da je ovaj prostor bio nastanjen još u praistoriji. Dvorane i hodnici Rajkove pećine obiluju najkvalitetnijim nakitom, poseban doživljaj pećine daje istoimena reka koja kroz nju protiče.
Pored brojnih ukrasa i tvorevina koje je vreme napravilo na zidovima dvorane, mnogima za oko zapadnu oblici koji simbolizuju muškost (ili je simbolika u oku posmatrača).
Ipak, ova pećina do koje se dolazi asfaltiranim putem najpoznatija je po legedni o skrivenom blagu. Rajko je prema nekim inforamcijama bio mehandžija iz XIX veka koji je noću pljačkao turske karavane.
On je prema narodnom verovanju svo blago skrivao u pećini koja po njemu danas nosi ime , a plen do danas nije pronađen, zvanično nije. Mnogi istraživači i radovi su prošli kroz hodnike ove lepotice, ali blago nije nikad pronađeno.
Mnogi, uprkos tome veruju da su u nekom kutku skrivene dragocenosti koje čekaju da budu otkrivene.
Iako ne pronađete blago dok obilazite nekadašnje utočište poznatog hajduka Rajka, pažnju će vam zavredneti Egipatska boginja, Puž, Beli medved ili Kristalna šuma.
Sve su to naravno tvorevine ove pećine koje su vekovima njeni verni stanovnici.
3. Pećina Ceremošnja
Pećina Ceremošnja poznata je po najraskošnijoj kolekciji nakita i dvorani „Arena“ koja podseća na Rimske koloseume.
Nosi titulu najlepše među srpskim pećinama zbog izuzetnog nakita, draperija, okamenjenih vodopada kojima su bogate njene dvorane. Ovaj sef prirodnog nakita smestio se u podnožju Homoljskih planina i do njega vodi asfaltni put što znači da nam ne treba puno veština kako bismo mu se divili uživo.
Sastoji se od pet celina: Ulazni kanal, Dvorana „Arena“, Ponorska dvorana, Andezitska dvorana i Južni kanal.
U pećini su večiti domaćini „Mladoženja“, „Dva druga“, „Lepa Vlajna“ i još po neki koji su ujedno i glavni ukrasi. Reč je naravno o tvorevinama unutar pećine koji svojim oblikom podsećaju na neke pojave ili nose određenu simboliku.
Svi ti oblici nalaze se u Dvorani „Arena“ a društvo im pravi kameni vodopad i dinamičan pećinski stub koji nosi ime „Na večnoj straži“.
Pećine su obično pune misterija, pa tako i Ceremošnja krije tajnu Strugarskog potoka. Ovaj potok uvire u pećinu i potom nestaje u njenom ponoru.
Interesantno je da potok izvire kod druge pećine u vidu vrela. Pretpostavlja se da između dve pećine postoji podzemni sistem dugačak nekoliko kilometara. Pećina je pod zaštitom države kao prirodno dobro.
4. Resavska pećina
Resavska pećina jedna je od najstarijih kod nas, s obzirom na to da ima preko 80 miliona godina.
Oko 20 km od Despotovca na području Gornje Resave nalazi se jedna od najatraktvnijih pećina koju su naučnici otkirli tek šezdesetih godina prošlog veka, iako je čobanima iz okolnih sela bila poznata jer su se sklanjali upravo na to mesto koje je danas poslastica među ljubiteljima naše prirode.
Resavska pećina svakako ima šta da ponudi posetiocima koji žele da vide šta sve to priroda može da stvori i očuva milionima godina. Pećinski nakit, draperije, okamenjeni vodopadi domaćini su u raskošnim dvoranama pa ih zato treba obići barem jednom.
Četiri dvorane, koje su počele da se formiraju još pre ledenog doba, imaju svoj nakit i adute kojima drže pažnju posetilaca.
Jednim smerom betonskom stazom prelazi se iz jedne u drugu a ne vraća se istim putem.
„Dvorana sraslih stubova ili kolonada“ prva je u koju kroče turisti i tu mogu da posmatraju stubove srasle sa tavanicom.
„Dvorana košnica“ je druga u Resavskoj pećini I u njoj je nakit žućkaste boje koji se još uvek formira.
„Predvorje istorije“ je dvorana u kojoj su pronađeni kamena sekira, vrhovi kopalja, lobanja polarne lisice i ognjište praistorijskog čoveka.
„Kristalna dvorana“ poznata je po impresivnom pećinskom nakitu. Ukoliko krenete u ovu dvoranu dobro se zagrnite jer temperatura iznosi samo 7 stepeni.
Stara lepotica koja je nastala u krečnjačkom brdu Babina glava pod zaštitom je države kao spomenik prirode.
5. Potpećka pećina
Pećina koju su izgradile vode poznata je po svom veličanstvenom ulazu u obliku potkovice.
Pećina nadomak Užica možda je jedna od najzanimljivijih po svojoj „arhitekturi“. Interesatno je da su je izgradile vode ponornica koje poniru u Drežničkoj dolini i posle podzemnog toka u dužini od 4 – 5 km (u pravoj liniji), izbijaju iz pećine ili vrela ispred pećine i grade Petnicu – pećinsku reku.
Dve osnovne celine ove lepotice čine Gornja i Donja pećina čiji su zidovi ukrašeni retkim pećinskim nakitom. I ova pećina je bila stanište nekog našeg dalekog pretka.
Istraživanjima je utvrđeno da je sklonište u njenim dvoranam pronašao čovek iz vremena Neolita. Vrlo ubedljivi dokazi govore tome.
U prilog idu obilje keramike, obrađeni jelenski rogovi i kameno oružje koji su tu pronađeni. Stanari ove pećine svakako su znali da koriste njene prirodne prednosti – tvrde istraživači.
6. Stopića pećina
Obišli ste Zlatibor barem jednom, ali koliko ste puta gledali vodopad u pećini? Ukoliko niste, znači da ste propustili dragulj naše popularne planine – Stopića pećinu.
Pećina se nalazi na severoistočnoj strani Zlatibora a često možete vrlo lako naći organizovan prevoz sa vodičem u samom centru odmarališta ukoliko želite da vidite još jedno čudno prirode u tom kraju.
Ova rečna pećina koja je dobila ime po obliženjem zaseoku, ima više elemnata kojim zadivi turiste i po kojima je čuvena. Bigrene kade su njen zaštitni znak, nastale su taloženjem krečnjaka i imaju veoma specifičan izgled.
U vijugavim naborima odnosno udubljenjima se nakuplja voda koja se kaskadno preliva niz kade.
Osim ovih kadica koje turisti najrađe fotkaju tu su i dugure, otvori na tavanici, siparska kupa „Pseće groblje“ i atraktivni vodopad Izvor života. Impresivan je i sam ulaz u pećinu koji je visok 30 – 40 m, a širok 18 m.
7. Lazareva pećina
Lazareva pećina ili Zlotska, poznata je i kao arheološko nalazište. U njoj su pronađeni ostaci čak tri različita doba: bronzanog, bakarnog i gvozdenog, a pronađeni fosili dokazuju da se u ovoj pećini nekad šetali pećinski lav, pećinski medved i pećinska hijena.
Kroz istoriju Zlotska pećina je menjala svoje funkcije pa je tako lovačka stanica bila u bronzanom dobu, dok je za vreme gvozdenog doba bila centar metalurgije.
Inače planina je smeštena u podgorju Kučaja u blizini Bora, i deo je najvećeg kompleksa pećina kod nas – Zlotskih pećina, čija je ukupna dužina oko 8.000 metara. Lazareva pećina je od 2005. godine pod zaštitom države kao prirodno dobro, a nalazi se u blizini spomenika prirode – Lazarev kanjon.
8. Uvačka – Ledena pećina
Rezervat prirode Uvac gotovo je neizbežan kada se govori o našim prirodnim bogatstvima.
Zato ga moramo spomenuti i kada otkrivamo naše najbogatije pećine. Kraj jezera Uvac postoji sistem uvačkih pećina, a za turiste je nedavno obezbeđena Ledena pećina koje je dobila ime po tome što je temperatura u njoj stalno 8 stepeni.
U ovoj lednoj lepotici tek su nedavno napravljene staze tako da turisti koji uživaju u kanjonu mogu da se spuste i vide njen impresivan nakit.
Blago Ledene pećine dostupno je malom broju posetilaca, jer se do nje može stići jedino vožnjom čamcem Uvačkim jezerom i penjanjem uz metalne stepenice na strmoj jezerskoj obali. Za posete je obezbeđen čamac.
Dok pećina nije bila obezbeđena najveštiji ali ne i najpošteniji posetioci su dolazili do nje kako bi krali i uništavali nakit. Da bi se blago pećine sačuvalo na ulazu je podignuta metalna rešetka.
Obilazak prelepe Ledene pećine moguć je samo uz čuvara jer su u pojedinim delovima svodovi uski i niži od metra.