Rimsko i Osmanlijsko carstvo sagradili su mnoga utvrđenja duž obala Dunava a na tim mestima razvijao se život i trgovina. Svaka od sedam tvrđava ima svoju priču, a mnoge su danas glavni predstavnici gradova u kojima se nalaze.
Osim istorije koja ih prati, neke od ovih tvrđava su danas mesta na kojima se održavaju najpoznatiji evropski festivali, prostori za odmor, ali i turističke atrakcije. Upravo iz tog razloga treba ih više i bolje iskoristiti jer predstavljaju ogroman turistički potencijal Srbije. Dovoljno je spomenuti da Dunav čini koridor sa oznakom E7.
Tvrđava Bač
Bačka Tvrđava jedno je od najstarijih utvrđenja u Vojvodini s obzirom na to da se ona spominje još u spisima cara Justinijana. Smatra se dunavskim utvrđenjem iako nije na samoj obali reke, jer se nalazi u njenom slivu. Ova stara dama na tlu prepunom istorijskih prevrata izmenjala je pregršt osvajača.
Tvrđava je bila središte biskupije, razrušili su je Mongoli, osvajali Austrougari i Turci, bila je i do temelja uništavana, ali i danas je sačuvala neke od svojih najinpozantnijih delova. Deo utvrđenja koji je danas očuvan sagrađen je u vreme ugarskog kralja Karla Roberta, a veliki deo je uništen tokom buna koje su usledile.
Bez obzira na sve to, Bačka tvrđava je jedna od najbolje očuvanih do danas. U ruševinama postoje jedna centralna kula i četiri bočne koje su delimično rekonstruisane.
Tvrđava Petrovaradin
Petrovaradinska tvrđava, jedna je od prvih asocijacija na Novi Sad. Ona se impozatno uzdiže na desnoj obali Dunava i danas je slika i prilika odbrambenog utvrđenja koje su podigli Austrijanci još u XVII veku. Gilblatar na Dunavu kako je još zovu, sagrađen je kao jaka odbrana od najezde Turka na mestu gde je, sudeći po istorijskim dokazima, postojala srednjevekovna tvrđava i naselje još pre nove ere. Kao srednjevekovno utvrđenje nije imala slavne bedeme koje su odbranili Austrougarsko carstvo tokom rata sa Osmanlijama.
U drugoj polovini XVII veka nakon povlačenja Turaka, na tvrđavu dolaze Austrougari i počinju sa ojačavanjem tvrđave , ruši se staro srednjevekovno utvrđenje i gradi se novo po najmodernijim principima fortifikacije. Nakon Karlovačkog mira počela je izgradnja tvrđave kakvu danas poznajemo, ali je ubrzo došlo do novog Tursko – Austrijskog rata i tvrđava je opet bila lokacija jednog od najvažnijih sukoba.
Bitka koja je bila neizvesna, na kraju je iscrpela Turke. Tvrđava je pokazala jačinu svojih bedema a austrijske vojskovođe svoje umeće, pa je novo utvrđenje odolelo napadima, Turci su poraženi a Austrija je stekla povoljnu poziciju za nove pregovore nakon kojih joj je pripala severna Srbija. Interesatno je da se tragovi te bitke i dalje vide u okolnim naseljima Alibegovac, Tatarsko brdo i Vezirac.
Tvrđava je naravno svojim zidinama bila svedok i značajnih događaja tokom Prvog srpskog ustnaka kao i tokom prvog svetskog rata. Tokom Velikog rata, nakon Sarajevskog atentata,
Tvrđavu su Austrijanci koristili kao zatvor za zarobljenike kojih je bilo sve više. Istorijski podaci navode da je na tvrđavi bio zatvoren i austrijski podoficir Josip Broz. Nakon Prvog svetskog rata tvrđava ulazi u sastav Kraljevine Srba Hrvata i Slovenaca.
Bez obzira na brojne sukobe kojima je bila pozornica Petrovaradinska tvrđava je i danas veličanstvena i impozantna u svom obliku koji je vekovima ukras Dunava. Poznati pijani sat, topovi, najlepši pogled na Novi Sad, najčešći su prizori koje možete videti na fotografijama onih koji obiđu ovu staru damu.
Priče se kriju u svakom njenom metru, najzanimljivije su u naravno u katakombama koje do danas nisu i potpunosti istražene, samo je jedan deo osvetljen i otvoren za turiste. Tvrđavu danas mnogi znaju po najpoznatijem festivalu EXIT-u i ona svoju izdržljivost i danas pokazuje primajući desetine hiljada posetilaca iz celog sveta.
Pođite na izlet i upoznajte skrivene tajne Petrovaradinske tvrđave .
Tvrđava Kalemegdan
Beogradska tvrđava ili Kalemegdan, pored Petrovaradinske jedna je od najpoznatijih u Srbiji. Na njenom čelu ponosno stoji spomenik, Pobednik koji je svakako jedna od najčešćih vizuelnih asocijacija na našu prestonicu. Istorija koju čuvaju zidine Kalemegdana je burna, puna prevrata, a to se može videti i po stilu gradnje koji je do danas sačuvan.
Tragovi ukazuju na to da je zdanje postojalo još u Neolitu, a istorija svedoči da je oduvek bila poželjan plen raznih osvajača na ovim prostorima. Ranovizantijski stil gradnje zaslužan je za beli mermer koji je blještao u ravnici i zbog čega je prema jednom od mišljenja današnja prestonica i zavrednila naziv Beli grad.
Beogradskom trvrđavom su vladali Mađari, Bugari dok nije došla u posed vizantijskog carstva, a onda su na red došli i osvajački pohodi Turske i Austrougrske. Danas je Beogradska tvrđava svojevrstan muzej i najbogatija riznica koja čuva tragove različitih epoha. Beli delovi tvrđave predstavljaju vizantijski stil odnosno srednjevekovni sloj gradnje po kom je ceo grad dobio ime, dok je crveni deo zaostavština austrijskih odnosno osmanlijskih epoha i predstavljaju ariteljrisko doba.
Kalemegdan u sebi čuva ostatke Rimskog kastruma, ostatke Despotovog grada, Stambol kapiju, Nebojšinu kulu, Rimski bunar, Sahat kulu i mnogobrojne druge znamenitosti koje podsećaju na razne faze kroz koje je prošlo jedno od najstarijih utvrđenja Srbije.
Kalemegdan ujedno predstavlja i najveći, najlepši i najposećeniji park srpske prestonice, kao i nezaboravnu destinaciju svakog turiste koji poseti Beograd.
Krenite na pešačku turu i zavirite ispod Kalemegdana .
Tvrđava Smederevo
Smederevska tvrđava podignuta je po uzoru na Carigrad u XV veku. Predstavljala je jedno od najvećih vojnih utvrđenja u Evropi, ujedno je činila sedište srpske despotovine. Podigao ju je u drugoj četvrtini XV veka despot Đurađ Branković kao vojno, privredno i upravno sedište srpske Despotovine ali i kao sopstveni utvrđeni dvor.
Zbog poteškoća prilikom gradnje sazidana je uz velike napore, zbog kojih su među narodom ispredene mnoge legende iz tog perioda. Smederevska tvrđava predstavlja poslednje veliko ostvarenje srpske vojne arhitekture. Bedemi smederevske tvrđave pokazali su svoju snagu prilikom opsada Osmanlija koji su 20 godina bezuspešno pokušavali da je osvoje da bi im 1459. godine tvrđava bila predata bez borbe što je označilo i kraj despotovine Srbije.
Turska vojska napustila je Smederevo 1867. godine kada ga zajedno sa još šest srpskih gradova predaje knezu Milošu Obrenoviću. O samom dizajnu Smederevske tvrđave možda najbolje govori podatak da od završetka izgradnje i naknadnog dodavanja četiri artiljerijske kule od strane Osmanlija, posle predaje grada, na njoj nije učinjena nikakva prepravka sve do okončanja njene vojne upotrebe u drugoj polovini XIX veka. Inače,
Smederevski Grad sazidan je baš na ovom mestu, uz tadašnju granicu prema Kraljevini Mađarskoj, kako bi se usled potencijalne opasnosti od Osmanlija despod Đurađ i njegova porodica lako mogli prebaciti na bezbedno tle severnog suseda. Smederevska tvrđava je preživela značajna razaranja prilikom svetskih ratova ali je ipak do dan danas zadržala svoju impozantnost.
Veliki Grad je danas, na žalost, izložen nemilosrdnom zubu vremena pa su urušavanja česta, dok je Mali Grad uspešno restauriran i konzerviran čime mu je, bar donekle, vraćen pređašnji izgled. U Malom Gradu se često održavaju raznovrsne kulturne i sportske priredbe, naročito u vreme tradicionalne manifestacije „Smederevska jesen”, kada Mali Grad postaje jedna velika pozornica pod vedrim nebom.
Celokupni kompleks Smederevske tvrđave se još od 1946. godine nalazi pod zaštitom države. Tvrđava je otvorena za sve postioce pa se možete i lično upoznati sa njenom arhitekturom i istorijom koju čuva.
Rezervišite svoje mesto i posetite tvrđave Smederevo i Ram .
Tvrđava Ram
Tvrđava Ram jedno je od najstarijih utvrđenja na ovim prostorima iako se ne zna kada je tačno podignuta. Prvi put se spominje u spisima 1128. godine kada su u blizini ove tvrđave Vizantinci pobedili Mađare. Nakon toga, ti zidovi bili su svedoci mnogih bitaka koje su vodile različite sile tog vremena.
Tvrđava Ram se tako spominje u periodu osmanlijskih osvajanja kada su se Turci okrenuli Mađarskoj i osvajanju Panonske nizije. Tada je turski sultan Bajazit II preradio i ojačao tvrđavu za borbu koja ih očekuje i dao joj izgled koji i danas ima. Baš kao i godina nastanka utvrđenja i njen tvorac nije poznat.
Prema jednoj od priča utvrđenje koje i danas stoji na obali Dunava na oko 15 km od Velikog Gradišta podigli su braća Romul i Rem, svetu poznati kao osnivači grada Rima. No, ovo je samo jedna od legendi koja se vezuje za srednjevekovnu tvrđavu poput one da je u njoj neko vreme boravio i Atila Bič Božji.
Ono što je sasvim sigurno to je da je Tvrđava Ram bila rimsko utvrđenje zbog tabli u njenom podnožju koje svedoče o tome. Utvrđenje ima oblik nepravilnog petougla i čini je pet kula koje su arhitektonski slične ali su na različitim pozicijama.
Otvori za topove u zidinama potvrđuju da je ovo bilo artiljerisko utvrđnje, koje je opasano bedemima i jednim suvim šancem. U unutrašnjosti tvrđave otkrivena je pravoslavna crkva na čijim temeljima je kasnije građena džamija. U okolini Rama nalazi se istoimeno naselje od kog se skelom prelazilo u Banat.
Zanimljivo je da još uvek nema organizovanih obilazaka Tvrđave Ram, pa su znatiželjni prolaznici koji su usput videli ovo posebno zdanje sami se organizovali i išli u obilazak jedne od najstarijih tvrđava u Srbiji. Kako svedoče reportaže iz ovog kraja mesto koje ima takav kulturno – istorijski spomenik, stoji prazno ponekad svrati poštar, a tvrđava izgleda kao da čeka nešto.
Jedan Italijan i devojka iz Požarevca čak se i venčali unutar zidina ove građevine 2008. godine. Fotografije ovog venčanja objavljene su u Italijanskim novinama, a pogled sa tvrđave na Dunav mesecima je krasio jedan bilbord u Trstu. Ramska tvrđava je u procesu rekonstrukcije, kako stanovnici kažu postavljena su svetla pa mnogo lepše izgleda nego ranije.
Plan lokalne samouprave je da se tvrđava sredi pa tek onda uvede u redovne turističke ture u agencijama. Tvrđavu su pre nekoliko godina obišli i predstavnici Turske koji bi Ram svrstali u svoju turu za strane turiste „Putevi Osmanlijskog carstva.”
Tvrđava Golubac
Golubačka tvrđava predstavlja impozantno srednjevekovno utvrđenje na Dunavu kod Golupca. Pozicionirana je na samom ulasku u Đerdapsku klisuru što je čini izuzetno privlačnom. Utvrđenje je svrstano u kulturno-istorijske spomenike od izuzetnog začanja. Za ovu prelepu građevinu vezuju se razni mitovi i legende, ne zna se tačno ni ko je izgradio ni kada.
U toku je velika obnova utvrđenja. Golubačka tvrđava koja svojim izgledom zavređuje pomnu pažnju, nalazi se na strmim liticama udaljena 4 km od Golupca i impozatno se uzdiže na stenovitim padinama Homoljskih planina.
Ona stoji na samom ulasku u prelepi Đerdap i zajedno sa njim čini fascinantan turistički kompleks koji su stvorile priroda i istorija zajedničkim snagama. Tvrđava lepezastog oblika sastoji se od prednjeg, zadnjeg i gornjeg grada. Njena glavna specifičnost jesu devet masivnih kula koje su visoke i do 25m, a napravljene su tako da unutrašnjost kule svedoči i o mestima koja su bila rezervisana za topove i ostalu municiju tog vremena.
Ne zna se tačno ko je i kad počeo da zida ovu tvrđavu na Dunavu, ali se prvi put spominje u spisima iz XIII veka i to kao ugarski objekat. Zbog toga se tvrđava karakteriše kao srednjevekovno zdanje. Golubačka tvrđava ima burnu istoriju, oko nje su se vodile bitke i često su je osvajale i gubile jake sile koje su vodile ratove na ovim prostorima.
Car Lazar je pokušavao da osvoji ovo zdanje uglavnom bezuspešno, ali je početkom XV veka ipak došla u srpski posed. Nakon smrti despota Stefana, Turci napreduju u svojim osvajanjima teritorija Ugarske, te osvajaju i tvrđavu Golubac i drže je u svom posedu sve do početka XIX veka.
Zanimljiva je legenda koja objašnjava naziv ovog utvrđenja. Prema narodnoj priči u gradu je živela prelepa devojka koja se zvala Golubana. O njenoj lepoti nadaleko se čulo i pričalo, pa je tako za sebe poželeo turski paša koji je obasipao poklonima. Međutim, lepa Golubana nije uvažila njegove gestove udvaranja i uporno ga je odbijala.
Paša je naredio da se Golubana kazni, tako da su devojku vezali za jednu stenu iznad Dunava, ptice su unakazile njeno telo, te je izdahnula. Uspomena na nju i njenu lepotu i tužnu sudbinu su ostale u narodu, te je mesto u kome je živela, dobilo naziv Golubac.
Postoji još jedna legenda koja kaže da je u impozantnom zdanju živela princeza Jelena koja je uzgajala golubove kako bi ublažila tugu i samoću, a prema trećoj legendi litice sa kojih se uzdiže tvrđava nastanili su divlji golubovi pa otud naziv Golubac. Tvrđava je iznutra zarasla u vegetaciju koja je u velikoj meri oštetila konstrukciju, tako da nije dozvoljen obilazak unutar grada, već samo spolja.
Tokom 2014. godine otpočela je obnova ovog neverovatnog zdanja i planirano je da Golubačka tvrđava bude otvorena za posetioce tokom 2016.godine.
Pođite na krstarenje Đerdapom, rezervišite sebi mesto, ujedno posetite i Tvrđavu Golubac .
Tvrđava Fetislam
Tvrđava Fetislam je srednjevekovno utvrđenje iz XVI veka koje su podigli Turci nekoliko kilometara od Kladova uz samu obalu Dunava. Fetislam je bio polazna tačka osvajačkih namera osmanlijskih vođa na mađarske gradove.
Interesantno je da je utvrđenje podignuto po naređenju čuvenog Sulejmana Veličanstvenog, a za izgradnju se pobrinuo Bali Beg koji joj je i dao ime Fethi Islam . Tvrđavu tada sačinjavaju dve celine iz različtih epoha, Mali i Veliki grad. U skladu sa vremenom u kome je nastalo, ovo utvrđenje ima odlike rano artiljerijskih fortifikacija.
Pravougaonog je oblika, a sastoji se od gornjeg i priobalnog dela. Na uglovima se nalaze kružne kule koje imaju prizemlje i dva sprata, a završavale su se kupastim drvenim krovovima. Kule povezuju bedemi koji su se završavali šetnom stazom oivičenom zupcima.
Najstariji opis tvrđave potiče iz 1666. godine, a dao ga je turski putopisac Evlija Čelebija. Tvrđava je danas dobrim delom očuvana, ali je ugrožena sa dunavkse strane. Tvrđava je arheloški istražena a konzervatorski radovi obavljeni su za vreme izgradnje Hidroelektrane Đerdap.
Utvrđenje je se nalazi pored magistralong puta sa posebnim prilazom do tvrđave. Uređena je i pešačka staza i staza od kaldrme unutar samog utvrđenja, a priobali deo tvrđave je potopljen za vreme izgradnje Hidrocentrale Đardap. Kladovska tvrđava se danas nalazi pod zaštitom države kao spomenik kulture od velikog značaja.